Dây Chằng Chéo Trước Trên Mri

TỔN THƯƠNG DÂY CHẰNG CHÉO TRƯỚC

Dây chằng chéo trước trên mri – Dây chằng chéo trước chạy từ mặt trong của lồi cầu đùi ngoài đi đến vùng liên lồi cầu phía trước, ở đó nó bám từ phần sau – trong đến sừng trước của sụn chêm trong. Dây chằng có chiều dài trung bình 4cm và chiều rộng trung bình 11mm và nó rộng hơn chỗ bám xương chày.

Dây chằng chéo trước bao gồm bó sợi trong và bó sợi sau ngoài mà nó thường không được ngăn cách trên CHT hoặc thăm khám đại thể. Chức năng chính của dây chằng chéo trước là giữ phần dịch chuyển trước của xương chày trong khớp gối. Dây chằng chéo trước cũng có chức năng như phần giữ thứ phát với cử động xoay trong của xương chày và phần cố định thứ phát yếu hơn với góc khép – dạng khi mà duỗi hết mức khớp gối
– Dây chằng chéo trước được đánh giá tốt nhất bằng CHT, khi mà toàn bộ dây chằng được thấy trên 1 lát cắt: là một cấu trúc đồng nhất có tín hiệu thấp hoặc như là tập hợp nhiều sợi riêng rẽ tín hiệu thấp trên PDWI và T2WI
Đường Blumensaat
– Trên CHT rách, đứt dây chằng chéo trước được chẩn đoán bởi những thay đổi về tín hiệu, hình thái và đường đi của dây chằng

Đứt dây chằng chéo trước hoàn toàn:

* Dấu hiệu trực tiếp
– Mất liên tục dây chằng hoàn toàn trên hình Coronal và Sagittal
– Hướng chạy bất thường: Bình thường dây chằng chéo trước chạy theo hướng song song với đường mái của hố gian lồi cầu ( đường Blumensaat)
– Tăng tín hiệu dây chằng lan tỏa trên PD và T2W
* Dấu hiệu gián tiếp:
– Hướng chạy của dây chằng chéo sau bất thường: tăng độ gập góc
– Bán trật ra trước của xương chày: bờ sau xương chày nằm phía trước (> 5mm) đường kẻ tiếp tuyến với bờ sau lồi cầu ngoài xương đùi
– Tổn thương xương kết hợp: dập xương ở lồi cầu ngoài và phần sau – ngoài của mâm chày, gãy lún phần lồi cầu ngoài của mâm chày, gãy bong giật xương ở lồi cầu ngoài của mâm chày ( gãy Segon)
– Tổn thương các cấu trúc ở góc sau ngoài: cơ kheo, dây chằng cung, bao khớp sau – ngoài
– Tổn thương đệm mỡ dưới xương bánh chè: chảy máu, phù

Đứt dây chằng chéo trước bán phần:

– Có các vùng bất thường tăng tín hiệu bên trong dây chằng đặc biệt trên T2W, PD. Không liên quan toàn bộ dây chằng, không mât liên tục toàn bộ dây chằng
– Gập góc hoặc dày khu trú bất thường của dây chằng

 Tổn thương dây chằng chéo sau

– Dây chằng chéo sau chạy từ mặt ngoài của lồi cầu đùi trong đi đến hố liên lồi cầu sau của xương chày. Dây chằng chéo sau bao gồm các dải trước ngoài và dải sau trong. Nó giữ phần dịch chuyển sau của xương chày trong khớp gối, làm ổn định khớp gối chống lại tình trạng dạng hoặc khép quá mức và chống lại tình trạng xoay ngoài của xương chày. Trên CHT , dây chằng chéo sau bình thường được như một cấu trúc dạng dải có tín hiệu thấp trên PDWI và T2WI. Trên Sagittal, dây chằng chéo sau có dạng hình cung với khớp gối ở tư thế trung gian.

– Rách hoàn toàn dây chằng chéo sau, sự mất hoặc khe hở ở trong sự liên tục của dây chằng.
– Hướng chạy bât thường
– Vùng tín hiệu cao bên trong dây chằng trên T2WI cho thấy xuất huyết hoặc phù kèm theo rách cấp hoặc bán cấp.
Đứt dây chằng chéo sau hoàn toàn
* tổn thương phối hợp (D/h gián tiếp): Dập xương ở mâm chày phái trước – ngoài và lồi cầu ngoài của xương đùi

 TỔN THƯƠNG SỤN CHÊM

– Sụn chêm bình thường là cấu trúc sợi – sụn, hình chữ C có tín hiệu thấp trên tất cả các chuỗi xung. Nó được phân thành: sừng trước, thân, sừng sau. Ngoại biên được gắn với bao khớp và xương chày qua các dây chằng vành. Sừng trước và sừng sau gắn lỏng lẻo với phần gò gian lồi cầu xương chày. Trên hình Sagittal đi qua phần thân, sụn chêm có hình dạng như một cái nơ. Hình dạng nơ này thường giới hạn ở 2 lớp cắt dày 5mm liên tục, bởi chiều rộng trung bình của thân sụn chêm bé hơn 12mm. Trên mặt cắt ngang, sụn chêm có dạng hình tam giác với đỉnh nhọn trung tâm.

Sụn chêm ngoài có hình chữ C đúng nghĩa và bao phủ mặt khớp của xương chày nhiều hơn sụn chêm trong. Chiều rộng của nó tương đối hằng định ở toàn bộ sụn chêm. Sụn chêm ngoài có phần bám ngoại biên lỏng lẻo, phần sau – ngoài, và được ngăn cách với bao khớp bởi gân khoeo và bao của nó. Sụn chêm trong có dạng bán khuyên và chiều rộng của nó thì phía sau lớn hơn phía trước. Ở ngoại biên, sụn chêm trong của nó gắn chặt với bao khớp, đặc biệt ở phần giữa của nó, ở vùng của dây chằng bên trong

Trên CHT tổn thương sụn chêm được đánh giá bởi hai tiêu chuẩn:
+ Tiêu chuẩn đầu tiên là tăng tín hiệu tiếp xúc rõ với mặt khớp của sụn chêm trên hình ảnh TE ngắn (16-20ms).
+ Tiêu chuẩn thứ hai là bất thường hình dáng sụn chêm khi không có phẫu thuật sụn chêm từ trước.
* Các kiểu rách sụn chêm
– Rách ngang sụn chêm là rách vuông góc với bờ tự do. Trên hình đứng dọc, có thể thấy tăng tín hiệu trên một hay hai lát cắt ở ngoại biên. Rách dạng này hay gặp ở phần ba giữa sụn chêm ngoài. Ở sụn chêm trong dạng này hay gặp ở sừng sau
– Rách dọc sụn chêm, đường rách chạy theo trục dọc sụn chêm, song song với bờ sụn chêm
– Rách chéo sụn chêm kết hợp rách dọc và ngang
– Rách sụn chêm hình “ tay quai” hay “ quai xách” (bucket – handle) là đường rách dọc, phần rách trung tâm bị tách ra. Dạng rách này thường gặp ở sụn chêm trong. Phần tách ra có thể di chuyển vào khoảng gian lồi cầu. Hình ảnh có thể gặp là: giảm chiều rộng sụn
chêm, mảnh di lệch vào khoảng gian lồi cầu trên hướng đứng ngang hay nằm trước dây chằng chéo sau ở hướng đứng dọc

TỔN THƯƠNG DÂY CHẰNG BÊN TRONG

– Dây chằng bên trong bao gồm 1 dải sâu và nông. Dải nông cũng được gọi như là dây chằng bên chày, kích thước xấp xỉ 10cm về chiều dài và chạy từ mỏm trên lồi cầu đùi trong cho đến mặt trong của xương chày, xấp xỉ 5cm bên dưới đường khớp. Các sợi chéo sau của nó xen vào với phần bám bao khớp của gân bán màng. Bao khớp nằm phía trước đối với chỗ bám tận của dải nông của dây chằng bên trong được củng cố bởi gân chân ngỗng bao gồm các gân cơ thon, cơ may và cơ bán gân. Dải sâu của dây chằng bên trong củng cố bao khớp bên dưới dải nông của dây chằng bên trong và được gắn chặt với sụn chêm trong bởi thành phần sụn chêm – đùi và sụn chêm chày của nó tương ứng. Phần nông và sâu của dây chằng bên trong được tách ra bởi 1 cái bao hoạt dịch mà cho phép dịch chuyển giữa hai dải.
– Trên CHT dây chằng bên trong được thấy rõ nhất trên hình Coronal và có dạng như cấu trúc bằng phẳng, có tín hiệu thấp mà nó chạy từ mỏm trên lồi cầu đùi phía trong đến phần hành xương chày đoạn gần. Ở mức của đường khớp thì các phần nông và sâu của dây chằng bên trong được tách ra bởi 1 bao hoạt dịch và mỡ bao quanh.

Trên CHT đánh giá tổn thương đây chằng bên trong dựa vào:
+ Tăng tín hiệu trên T2WI ở bên trong dây chằng
+ Sự không đều đặn hoặc dày của dây chằng (độI) hoặc mất liên tục một phần (độII)hoặc mất liên tục hoàn toàn (độIII)

TỔN THƯƠNG DÂY CHẰNG BÊN NGOÀI

Dây chằng bên ngoài là một phần của phức hợp các cấu trúc nâng đỡ khớp gối ngoài. Dây chằng bên ngoài là 1 cái dây tròn chắc chạy từ mỏm trên lồi cầu ngoài đi xuống dưới ra sau đến chỗ bám khớp của nó ở gân cơ nhị đầu đùi trên đầu xương mác. Dây chằng khoeo chéo là hệ thống chữ Y của các sợi bao khớp, cuống của nó bám vào đầu xương mác. Chi sau của dây chằng này vòng cung ở phía trong nằm trên khoeo để bám vào vùng liên lồi cầu phía sau của xương chày. Chi trước thì chạy đến phần mỏm trên lồi cầu đùi ngoài, nơi đó nó được liên tục với đầu ngoài cơ bụng chân. Trên CHT dây chằng bên ngoài được thấy rõ nhất trên hình coronal và có dạng như là 1 dải có tín hiệu thấp trên PDWI, T2WI
Trên CHT tổn thương dây chằng bên được đánh giá :
+ Tăng tín hiệu trên T2W bên trong dây chằng.
+ Sự dày lên của dây chằng hoặc mất liên tục không hoàn toàn hoặc mất liên tục hoàn toàn dây chằng.

ĐIỀU TRỊ ĐỨT DÂY CHẰNG CHÉO TRƯỚC TRÊN MRI

Dây chằng chéo trước bị đứt khiến mâm chày sẽ bị di lệch ra trước so với xương đùi, làm cho khớp gối bị mất vững khiến người bệnh đi lại khó khăn. Tình trạng lỏng khớp kéo dài dẫn đến các tổn thương khác như: teo cơ, rách sụn chêm, thoái hóa khớp…

Do vậy, điều trị đứt day chằng chéo kịp thời thì khả năng hồi phục sẽ khả quan hơn. Có 2 phương pháp điều trị hiện nay:

3.1 Điều trị bảo tồn:

3.1.1 Chỉ định:

– Đứt không hoàn toàn dây chằng chéo trước, khớp gối còn vững
– Đứt dây chằng chéo trước ở bệnh nhân lớn tuổi.
– Đứt dây chằng chéo trước ở trẻ em còn sụn tăng trưởng

3.1.2 Điều trị: chủ yếu dùng thuốc giảm đau, kháng viêm, tập vật lý trị liệu tăng sức mạnh cơ tứ đầu đùi.

3.2 Điều trị phẫu thuật:
Phẫu thuật nội soi tái tạo lại dây chằng chéo trước đứt là phẫu thuật phổ biến hiện nay ở Việt Nam và trên thế giới.
Thời điểm phẫu thuật tốt nhất là sau 3 tuần kể từ khi bị chấn thương.

Phẫu thuật viên có thể dùng mảnh ghép bằng gân khác thay thế dây chằng chéo trước khớp gối đã bị đứt, có thể là mảnh ghép tự thân hoặc đồng loại. Tuy nhiên do hiện nay ở Việt Nam các ngân hàng mô chưa phát triển nên chủ yếu vẫn là dùng các mảnh ghép tự thân là chính. Các mảnh ghép tự thân hiện nay hay được sử dụng là: mảnh ghép gân hamstring, mảnh ghép gân bánh chè, mảnh ghép gân mác dài, mảnh ghép gân tứ đầu đùi…

Việc sử dụng mảnh ghép nào là tùy theo sở thích và kỹ năng được đào tạo của từng phẫu thuật viên, tuy nhiên mảnh ghép hamstring vẫn là mảnh ghép được ưa thích và hay dùng hơn cả.

 Đăng Ký Kênh Youtube Để Theo Dõi Video Chia Sẽ BS. Dũng